2.2 Błony Komórkowe

 Wróciłam !  :)
Przedłużyło się, to prawda, ale ostatnio zmęczenie mnie przerosło i postanowiłam pozwolić sobie odpocząć.

Błona komórkowa = PLAZMALEMMA

Struktura, która oddziela zawartość komórki od środowiska zewnętrznego.

Cechy:
- Płynna, dzięki przemieszczaniu fosfolipidów, które powodują ruch białek błonowych.
- Asymetryczna - każda warstwa ma swoisty zestaw lipidowy i własny zestaw osadzonych białek.
- Przepuszczalność dla wody.

Budowa:
- Fosfolipidy - głównie lecytyna. Charakterystyczna budowa błony wynika  z obecności hydrofilowej i hydrofobowej części cząsteczki lipidowej. Tworzy się tak zwana dwuwarstwa lipidowa.

ndla.no

- Błona komórki zwierzęca zawiera dużo cholesterolu,a na powierzchni błony otaczającej komórkę występują ogonki oligosacharyd-owe (glikokaliks), tworzą one bariery ochronne.

Transport

Dyfuzja prosta = transport bierny:

- Przenikanie substancji przez błonę zgodnie z gradientem stężeń ( z wyższego do niższego).

- Transport bez nakładów ATP.

- Transport bez udziału białek nośnikowych.

Dyfuzja zależna od receptorów = ułatwiona = transport wspomagany:

- Transport przy udziale białek nośnikowych.

- Transport bez udziału ATP.

Przykłady 

UNIPORT 
Jeden jon transportowany w  jednym kierunku.

SYMPORT
Kiedy transport jednego jonu jest sprzężony z drugim.

ANTYPORT
Transport dwóch różnych jonów, w różnych kierunkach.

www.123rf.com

Transport aktywny:

- niezgodny z gradientem stężeń,

- musi być obecne białko błonowe,

- zużycie energii.

Przykład.

Pompa sodowo-potasowa

www.e-biotechnologia.pl

Pompa jonowa transportuje wbrew gradientowi stężeń na zewnątrz jony sodu, a do wewnątrz jony potasu, wykorzystując do tego procesu energię z ATP. Ponieważ wewnątrz komórki nagromadzone są aniony organiczne, transport taki powoduje, że błona komórkowa jest spolaryzowana. Dzięki polaryzacji błony komórkowej takie komórki jak nerwowe, mięśniowe, czy pierwotniaki mogą reagować na bodźce. Po zadziałaniu bodźca pompa jonowa przestaje pracować i wzrasta przepuszczalność błony komórkowej dla jonów wskutek otwierania się kanałów jonowych. Następuje depolaryzacja błony komórkowej. Pompa jonowa podejmuje szybko swą działalność i ponownie transportuje jony sodu na zewnątrz, a potasu do wewnątrz, co spowoduje kolejną polaryzację błony komórkowej.

Bibliografia: Notatki z  lekcji, ,,Trening przed maturą - biologia" OMEGA, ,,Słownik Biologia"
                                                                 

                                                                                             BioLoszka :)

2.1 Budowa komórek. Porównanie komórek prokartiotycznych i eukariotycznych

Komórka - to najmniejsza jednostka strukturalna organizmu, zdolna do wykonywania czynności życiowych. Może stanowić jeden organizm lub budować ciała.
Ze względu na występowanie jądra komórkowego dzielimy ją na eukariotyczną i prokariotyczną.

Charakterystyczne cechy komórek:
- błony komórkowe
- zdolność do przekształcania energii
- obecność informacji genetycznej
- rybosomy
- cytoplazma wypełniająca wnętrze.

Dlaczego komórki są małe?

Chodzi o korzystny stosunek powierzchni do objętości, im większa powierzchnia do objętości tym komórka może otrzymywać więcej potrzebnych jej substancji.

Komórka prokariotyczna
- Komórki bakterii.
- Funkcje jądra pełni NUKLEOID , czyli nieograniczony błoną obszar cytoplazmy z kolistą cząsteczką DNA = genoforem.
- Obecne plazmidy, małe koliste cząsteczki DNA, błona komórkowa, u większości także ściana komórkowa (główny skł. MUREINA).
-Rybosomy 70 S

Komórka eukariotyczna
- Posiada jądro komórkowe
- Cytoplazma = cytozol + organelle komórkowe ( mitochondria, ER, rybosomy, aparaty Golgiego...)
- Błona komórkowa zawiera cholesterol.
Rybosomy 80 S (mitochondrialne i chloroplastowe 70S)

Komórka roślinna:
- Wakuole powstają w miarę dojrzewania komórek. Drobne mogą zlewać się w jedną dużą. Otoczone TONOPLASTEM (błoną).
- Ściana komórkowa zbudowana z celulozy i pektyn.
- Plastydy, najbardziej charakterystyczne elementy strukturalne cytozolu.
- chloroplasty
- plazmodesma

Komórka zwierzęca:
- brak ściany komórkowej
- lizosomy
- centrosom

Komórka grzybów:
- Ściana komórkowa zbudowana z chityny.

slideshare.net

Dr hab. n. med. Danuta Kosik-Bogacka, mailgrupowy.pl

slideplayer.pl

Teraz zajmiemy się opisem każdego elementu. :) 
                                                                                                                          BioLoszka :)

Bibliografia: Trening przed maturą, B.Bukała - komórka; ,,Biologia na czasie 1", Biologia - Campbell, Reece.

1.4 Białka

Białka to polimery aminokwasów.

AMINOKWASY - monomery, zawierają dwie grupy funkcyjne: aminową i karboksylową.
Wszystkie składają się z C, O, H, N. W metioninie, cysteinie, cystynie obecne są także atomy siarki.
20 standardowych aminokwasów różni się strukturą łańcucha bocznego.

aminokwas - e-biolog.pl

Kiedy pomiędzy grupą aminową i karboksylową stworzy się wiązanie peptydowe powstaje PEPTYD.

Białka przyjmują konkretne konformacje przestrzenne.

1. Struktura pierwotna, pierwszorzędowa.
Sekwencja aminokwasów, łańcuch prosty.

2. Struktura drugorzędowa, wtórna.
Powstaje kiedy aminokwasy zaczną ze sobą oddziaływać. Podtrzymują ją wiązania wodorowe. Są dwie formy, alfa prawoskrętna helisa i beta harmonijka.

3. Struktura trzeciorzędowa, wtórna
Podczas przyciągania między grupami bocznymi aminokwasów powstaje silne skręcenie i wygięcie. (przestrzeń białkowa)

4. Struktura czwartorzędowa, wtórna.
Połączenie kilku polipeptydowych przestrzeni.

Denaturacja to nieodwracalny proces, który polega na zniszczeniu wtórnej struktury.

Możemy podzielić je na:
fibrynalne - wydłużone włókna nierozpuszczalne w wodzie,
globularne - kształt kuli, rozpuszczalne w wodzie.

Inny podział to:

1.Białka proste:

a) włókienkowe
- keratyny (włosy, paznokcie, kopyta)
- kolageny (słabo rozpuszczalne w zimnej wodzie)
- fibrynogen (obecny w osoczu)
- fibroina (naturalny jedwab)
- elastyna (ścięgna, wiązadła, ściany naczyń krwionośnych)
b) albuminy
- składniki płynów ustrojowych  i tkanek stałych
- rozpuszczalne w wodzie
c) globuliny
- dobrze rozpuszczalne w roztworze soli fizjologicznej
d) miozyna i aktyna
- umożliwiają skurcz mięśni

2.Białka złożone:

a) chromoproteiny
- hemoglobina (transport tlenu)
- mioglobina (magazynują tlen w mięśniach)
- cytochrom c (przenosi elektrony w łańcuchu oddechowym)
- katalaza (enzym rozkładający H2O2)
b) glikoproteiny
- glukoamylaza
- pektynaza
- mucyna
c) nukleoproteiny
- histony (budują chromatynę jądrową)
d) lipoproteiny
-zawierają tłuszcze
- funkcja transportowa
- wchodzą w skład błon biologicznych
e) metaloproteiny
-ferrytyna

FUNKCJE BIAŁEK

1. Strukturalna - budują organelle komórkowe, błony, chromatynę jądrową, cytoplazmę. Wchodzą w skład tkanek, utrzymywanie kształtu komórki (tubulina)
2. Zapasowa - mioglobina
3. Regulacyjna - hormony białkowe, enzymy komórkowe.
4. Transportowa - hemoglobina, białka błonowe.
5. Odpornościowa
6. Lokomotoryczna - kurczliwość białek w mięśniach
7. energetyczna - w razie braku cukrów i tłuszczów

Białka:
- Pełnowartościowe mają wszystkie aminokwasy egzogenne, są to produkty pochodzenia zwierzęcego.
- Niepełnowartościowe są pochodzenia roślinnego.

magazyndietetyka.pl

Produkty Wysokobiałkowe:
ilość białka w 100 g produktu
1. Soja 34,9 g
2. Orzeszki ziemne 26 g
3. orzechy arachidowe 25,7 g
4. Soczewica 25 g
5. Pestki dyni 24,5 g
6. Groch 23,8 g
7. Ziarna słonecznika 22,5 g
8. Tuńczyk 22 g
9. Fasola biała 21,4 g
10. Pierś indyka 21,3 g
11. Schab wieprzowy 21 g
12. Pistacje 20,8 g
13. Polędwica wołowa 20,1 g
14. Migdały 20 g
15. Łosoś 19,9 g
16. Ser twarogowy chudy 19,8 g
17. Śledź 19,8 g
18. Indyk - udo 19,5 g
19. Pierś kurczaka 19,3 g
20. Wątroba cielęca 19,2 g

Bibliografia: biologia.net.pl; ofeminin.pl, ,,Biologia na czasie", notatki z lekcji, e-biolog.pl
                                                                                                                                           Bioloszka :)

1.3 Lipidy

LIPIDY 

ebiolog.pl

Charakterystyka ogólna: 
- niepolarne = nie rozpuszczają się w wodzie
- gęstość mniejsza od gęstości wody = utrzymują się na jej powierzchni
- najbardziej skoncentrowane źródło energii 1g = 9,4 kcal
- wchodzą w skład błon komórkowych
- tłuszcz = źródło wody metabolicznej

softimed.pl

Podział ze względu na budowę cząsteczki:
1. Lipidy proste
- estry alkoholu (najczęściej glicerol) i wyższych kwasów tłuszczowych
- konsystencja: stała lub płynna
- bogatoenergetyczne
- f. termoizolacyjna
- Tłuszcze właściwe, estry wyższych kwasów tłuszczowych i glicerolu,
- Woski = lipidy proste, zamiast glicerolu złożony alkohol. Pokrywają powierzchnię liści i owoców wielu roślin = ochrona przed nadmiernym parowaniem.

2. Lipidy złożone
- ważny materiał budulcowy (przede wszystkim błon biologicznych)
- W skład wchodzą dodatkowe związki, np. kwas fosforowy(V) w fosfolipidach, czy cukry w  glikolipidach.
-Fosfolipidy, charakter AMFIPATYCZNY mają koniec polarny - hydrofilowy, i niepolarny - hydrofobowy.

e-biotechnologia.pl

3. Lipidy izoprenowe
- Produkty polimeryzacji izoprenu.
- Najważniejsza grupa to steroidy, np. cholesterol (HDL - ok; LDL - zły) , który jest substancją wyjściową do syntezy: kwasów żółciowych, hormonów steroidowych, witaminy D.
- Inna grupa - karotenoidy

O wartości odżywczej lipidów decyduje zawartość NNKT ( nienasyconych  kwasów tłuszczowych )= kwas linolenowy, arachidowy. Bogate: ryby morskie, oleje roślinne

Bibliografia: ,,Biologia na czasie", Biologia Campbella, Trening przed maturą - B. Bukała

Do matury z biologii powinien wystarczyć taki materiał. Miałam plan an coś ambitniejszego i spokojny weekend ale skończyłam na urodzinach. Zaglądajcie, bo w ciągu najbliższych dni, pojawi się wiosenny post! :)

                                                                                                                BioLoszka :)